افسردگی و بروز علائم افسردگی یکی از شایع‌ترین اختلالاتی است که کارکرد روزانه فرد را تحت تأثیر قرار می‌دهد. افسردگی به احساس غم و تجربه‌ی مشکلات و بحران‌های زندگی محدود نمی‌شود و به تشخیص زود هنگام و اقدامات درمانی نیاز دارد. چنانچه علائم افسردگی در مراحل اولیه‌اش تشخیص داده شود، شخص می‌تواند با تغییر سبک زندگی، استفاده از جلسات روان درمانی و روانشناسی راحت‌تر بهبود پیدا کند. اما اگر در مراحل اولیه این بیماری تشخیص داده نشود؛ پیامد‌های جبران ناپذیری به همراه خواهد داشت. در ادامه این مقاله به توضیح کامل علائم و نشانه‌های افسردگی شدید و روش‌های تشخیص و درمان می‌پردازیم. برای اطلاع از بهترین روش های درمان افسردگی کلیک کنید.
آمار علائم افسردگی شدید در ایران
آمار و ارقام در ایران حاکی از شیوع روز افزون افسردگی در کشور است. بر اساس آمار انتشار یافته توسط وزارت بهداشت، بیش از 12 درصد مردم ایران دچار افسردگی شدید هستند. هر فردی حداقل یک بار در زندگی‌اش این وضعیت را تجربه می‌کند. اما افسردگی برای بسیاری از افراد جامعه یک حالت تکرار شونده دارد. در صورت عدم درمان، علائم افسردگی در هر دوره نسبت به قبل شدید‌تر خواهد شد.
ادامه پیدا کردن افسردگی، فرد را با مشکلات روحی و جسمی مانند بی‌انگیزگی، کاهش و عدم تمرکز، علائم اضطراب و استرس دائمی، وسواس فکری، انواع فوبیا، اختلالات شخصیت، تنهایی، پرخاشگری، اعتیاد، مشکلات و اختلالات جنسی ، حمله پانیک و... مواجه خواهد کرد.
افراد مبتلا به افسردگی حتی ممکن است به درجه‌ای از ناامیدی در زندگی برسند که دست به خودکشی بزنند. این در حالی است که شناخت علائم و نشانه‌های این بیماری نقش بسزایی در پیشگیری و جلوگیری از وخامت آن دارد.
علائم و نشانه‌های افسردگی
افسردگی مانند سایر اختلالات روانی دارای نشانه‌ها و علائمی است که روند عادی زندگی را مختل می‌کند. با شناخت علائم افسردگی شدید همانطور که پیش‌تر ذکر کردیم، می‌توانید تا حد زیادی از بروز مشکلات و وخامت این بیماری جلوگیری کنید. معیارها و نشانه‌های افسردگی شامل موارد زیر می‌شود:
1.خلق و خوی افسرده
افراد افسرده همواره احساس خستگی و کسلی شدید دارند. در فکر کردن بسیار کند می‌شوند و قادر به انجام کارهای روزمره خود نیستند. زود عصبانی می‌شوند و کوچک‌ترین حرکات اطرافیانشان سبب ناراحت شدن این افراد می‌گردد. در برخی موارد فرد احساس بدی نسبت به خانه خود پیدا می‌کند و تمایلی برای بازگشت به خانه و برقراری ارتباط با خانواده ندارد.
2.بی‌علاقگی نسبت به فعالیت‌های لذت‌بخش
افراد مبتلا به افسردگی علاقه‌ای به انجام فعالیت‌های عادی و روزمره خود ندارند و احساس خوشی یا لذت را تجربه نمی‌کنند. این افراد حتی دچار بی انگیزگی می‌شوند و تمایل خود را به تفریح، مهمانی و... از دست می‌دهند.
3.حس خودکم بینی یا احساس گناه بیش از حد
مبتلایان به بیماری افسردگی همواره در فکر کمبود‌ها و ناکامی‌هایشان در زندگی هستند و احساس گناه و درماندگی شدید می‌کنند. افکاری مانند (من به هیچ دردی نمی‌خورم) یا (دنیا خیلی جای بدیه) بر افکار و ذهن این افراد چیره می‌گردد. این افکار معمولا پس از شکست عشقی، شکست عاطفی، طلاق یا ناکامی در روابط عاطفی در افراد به وجود می‌آید.
4.داشتن ایدۀ خودکشی به طور مکرر
افسردگی در افراد سبب می‌گردد که دیگر احساس خوشایندی نسبت به زندگی و آینده خود نداشته باشند. همین امر باعث می‌شود تا به دنبال افکار و نگرش‌های منفی بروند. به همین دلیل بارها شاهد خودکشی افراد مبتلا به افسردگی بوده‌ایم. حتما در چنین مواقعی مسئله را جدی بگیرید و از یک فرد متخصص در زمینه افسردگی مشاوره بگیرید.
5.مشکلات خواب؛ بی‌خوابی یا پرخوابی
بسیاری از مبتلایان به بیماری افسردگی با تغییر الگوی خواب مواجه هستند. تغییر الگوی خواب به شکل بی خوابی و گاهی به شکل خواب زیادتر از حد معمول بروز می‌کند. یکی از علائم افسردگی شدید بی خوابی در شب می‌باشد.
این افراد معمولا در طول نیز احساس خواب‌آلودگی شدید دارند اما با هیچ روشی موفق به خواب راحت و کافی نمی‌شوند. به همین علت دائما احساس سنگینی سر و عدم تمرکز حتی بر روی ساده‌ترین موضوعات در این افراد مشاهده می‌شود.
6.آشفتگی روان و بی‌قراری
بسیاری از مبتلایان به بیماری افسردگی به لحاظ قوای جسمانی بسیار تحلیل می‌روند یا دچار بی قراری حرکتی می‌شوند؛ مثلا صبح خیلی زود بیدار می‌شوند و ساعت‌ها در اتاق قدم می‌زنند. افراد افسرده حالت سردرگمی دارند. در یک لحظه تصمیم به بیرون رفتن از خانه می‌گیرند و در لحظه بعد از بیرون آمدن خود پشیمان می‌شوند و به خانه باز می‌گردند.
7.مشکلات اشتها؛ بی‌اشتهایی و یا پرخوری
در برخی موارد مبتلایان به افسردگی در قالب مکانیسم مقابله، به کم خوری یا پر خوری بیش از حد روی می‌آورند، این تغییرات اشتها می‌تواند به کاهش یا افزایش وزن شدید منجر شود.
8.مشکلات تمرکز
بسیاری از بیماران مبتلا به افسردگی حاد قادر به تمرکز نیستند. گاهی این افراد در زمان خواندن روزنامه و یا دنبال کردن یک سریال تلویزیونی و حتی تصمیم گیری نیز دچار مشکل می‌شوند. حتی تصمیمات بسیار ساده و پیش پا افتاده زندگی برایشان بسیار سخت است.
9.احساس خستگی روزانه یا فقدان انرژی
این افراد معمولا در طول روز احساس خستگی شدید می‌کنند. در فکر کردن کند می‌شوند و قادر به انجام فعالیت‌های عادی روزمره نیستند. خستگی و گوشه گیری در افسردگی یکی از شایع ترین علائم است.
برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد مشاوره خانواده کلیک کنید.
نشانه‌ها و علائم افسردگی شدید
تشخیص علائم افسردگی شدید بسیار پیچیده است و نمی‌توان به همین 9 معیار تشخیص که در بالا ذکر شد بسنده کرد. افسردگی بخشی از اختلال دو قطبی همراه با سایر بیماری‌های روانی محسوب می شود. اما اینکه فرد افسرده علائم خود را چگونه توصیف می‌کند بستگی به محل زندگی و ریشه فرهنگی وی دارد.
در جوامع شرقی افراد مبتلا به بیماری افسردگی بیشتر درباره‌ی دردهای جسمی خود حرف می‌زنند. اما در جوامع غربی معمولا به حالات یا احساساتشان توجه بیشتری نشان می‌دهند. به همین دلیل تشخیص نشانه‌های افسردگی شدید به هیچ وجه کار آسانی نیست و نیاز به بهره‌مندی از مشاوره افسردگی دارد. مشاور افسردگی علاوه‌بر این که علائم را در شما تشخیص می‌دهد راه‌کارهای مناسب برای درمان را نیز ارائه می‌کند.
علل بروز علائم افسردگی در افراد
بروز افسردگی در افراد تنها به یک علت خاص محدود نمی‌شود. گاهی این اختلال به علت ناملایمات زندگی، بیماری‌های جسمی یا سایر عوامل محرک بروز می‌کند، با این حال ممکن است ناگهانی و بدون اینکه با هیچ یک از این عوامل در ارتباط باشد ظاهر گردد.
دانشمندان معتقدند که عوامل بسیار زیادی برای بروز این بیماری در افراد تأثیر گذار است که از جمله علل بروز نشانه‌های افسردگی شدید می‌توان به تروما، ژنتیک، شرایط زندگی، ساختار مغز، سایر شرایط پزشکی، مواد اعتیادآور و... اشاره داشت. در ادامه عوامل ذکر شده را شرح داده‌ایم:
1.علائم افسردگی ناشی از تروما
ضربه روحی یا تروما در سنین بسیار کم می‌تواند به تغییرات دراز مدت در نوع عملکرد و واکنش مغز نسبت به ترس و استرس منجر شود. به همین دلیل است که این تغییرات مغزی، احتمال بروز افسردگی در افرادی که سابقه‌ی تروما در دوران کودکی را دارند افزایش می‌یابد.
2.نقش ژنتیک در بروز علائم افسردگی
در برخی از موارد مشاهده شده که اختلالات خلقی و افکار خودکشی ممکن است زمینه‌ی ژنتیکی داشته باشند، توجه داشته باشید که ژنتیک تنها یک عامل از عواملی است که احتمال ابتلا به افسردگی را زیاد می‌کند.
100 درصد ژن‌های دوقلوهای همسان با یکدیگر مشابه هستند. در حالی که احتمال اینکه هر دو نفر آنها به بیماری افسردگی دچار گردند کمتر از 30 درصد است. علائم و نشانه‌های افسردگی شدید در افرادی که زمینه‌ی ژنتیکی دارند معمولا در سنین پایین‌تر ظاهر می‌شود.
توجه داشته باشید که علاوه بر عامل ژنتیک همراه شدن آن با عوامل دیگری مانند اتفاقات و شرایط نامطلوب زندگی نیز در ابتلای این افراد به افسردگی بی تأثیر نیست.
3.شرایط زندگی عاملی بر افزایش علائم افسردگی
وضعیت مالی، محل زندگی، روابط اجتماعی، وضعیت تأهل و ... از جمله عواملی هستند که در بروز افسردگی در افراد تأثیر گذارند. اما فرضیه دیگری که وجود دارد این است که شاید بتوان برعکس، افسردگی را عامل بروز شرایط نامساعد زندگی دانست. مثلا شیوع افسردگی در افراد بی خانمان بیشتر است، اما در برخی موارد نیز احتمال دارد که افسردگی سبب آوارگی این افراد شده باشد.
4.نقش ساختار مغز در بروز علائم افسردگی
مطالعه‌ی تصاویر مغزی نشان دهنده‌ی کاهش فعالیت لوب پیشانی مغز در مبتلایان به افسردگی است. همچنین گفته می‌شود که الگوی مغزی این افراد هنگام خواب متفاوت است. افسردگی در نحوه‌ی پاسخگویی غده‌ی هیپوفیز و هیپوتالاموس نسبت به تحریکات هورمونی نیز تغییر ایجاد می‌کند.
5.سایر شرایط پزشکی مؤثر بر بروز علائم افسردگی
احتمال ابتلا به بیماری افسردگی در افرادی که سابقه‌ی ابتلا به اختلالات خواب، درد مزمن، اضطراب یا بیش فعالی دارند بیشتر است. همین تاثیرات جسمانی افسردگی آنها را وادار به مراجعه به پزشک می‌کند.
6.مواد مخدر
اعتیاد به مواد مخدر احتمال ابتلا به افسردگی را افزایش می‌دهد. اعتیاد از جمله مواردی است که فرد را در شرایطی قرار می‌دهد که عوامل ابتلا به افسردگی در فرد بسیار افزایش یابد و حتی بر خانواده فرد نیز تاثیر می‌گذارد و احتمال ابتلای سایر اعضای خانواده فرد معتاد را به بیماری افسردگی افزایش می‌دهد.
علائم افسردگی شدید در جنسیت و سنین مختلف
افسردگی مختص گروه خاصی نیست و در تمامی سنین، نژاد، اقوام و طبقات اجتماعی-اقتصادی چه در زنان و چه در مردان بروز می‌کند. بسیاری از افراد دچار افسردگی پنهان هستند. نحوه بروز علائم افسردگی در افراد مختلف متفاوت است.
1.افسردگی در مردان
مردان با توجه به ویژگی‌ها و صفاتی که دارند، از افسردگی خود بیشتر شرمنده و خجالت زده می‌شوند و به همین دلیل سعی می‌کنند که بیماری و شرایط سخت زندگی خود را از همه پنهان کنند و در برابر این بیماری و شرایط بد تاب بیاورند یا به قول خودشان با مصرف مواد مخدر خود درمانی کنند.
عدم درمان و رسیدگی به افسردگی در مردان می‌تواند پیامد‌های فاجعه باری داشته باشد، چرا که آمار خودکشی‌هایی که نهایتا به فوت ختم می‌شود در مردان بسیار بیشتر است. از جمله عوامل زمینه ساز افسردگی در مردان می‌توان به ناکامی‌های زندگی، خیانت، طلاق، احساس تنهایی و... اشاره داشت.
2.افسردگی در زنان
عوامل مختلفی از جمله بیولوژیک باروری، ژنتیک، تغییرات هورمونی و روابط بین فردی در ابتلای زنان به افسردگی نقش زیادی دارد. بسیاری از زنان در دوران قاعدگی از لحاظ احساسی و جسمی بسیار ضعیف می‌شوند ( سندروم پیش از قاعدگی )، تغییرات رفتاری مثل احساس افسردگی و تحریک پذیری را تجربه می‌کنند.
عده‌ی زیادی از زنان افسرده علائم و نشانه‌های شدیدتری در دوران قاعدگی تجربه می‌کنند. بسیاری از آنها در زمان پس از زایمان به افسردگی پس از زایمان دچار می‌شوند. علائم افسردگی شدید در زنان در فاصله زمانی کمی پس از وضع حمل بروز می‌کند که موجب اضطراب، بی خوابی، گریه یا افکاری مانند آسیب رساندن به خود یا نوزاد می‌شود.
3.علائم افسردگی شدید در سالخوردگان
افسردگی در افراد سالخورده معمولا درمان نشده باقی می‌ماند، چرا که بسیاری از این افراد افسردگی را یکی از پیامد‌های طبیعی افزایش سن و واکنشی طبیعی در مقابل مسائل جسمی، روحی و اجتماعی مرتبط با سالخوردگی می‌دانند. سالخوردگان معمولا برای درمان افسردگی خود اقدام نمی‌کنند.
نشانه‌ها و علائم افسردگی شدید در افراد سالخورده بسیار با علائم افسردگی شدید در جوانان متفاوت می‌باشد. از جلمه علائم و نشانه‌های افسردگی شدید در سالخوردگی عبارتند از اختلالات حافظه، دردهای مبهم، توهم، فشار خون و سکته.
4.علائم افسردگی شدید در کودکان و نوجوانان
تمامی انسان‌ها در مقطعی از دوران کودکی و جوانی خود به طور طبیعی با بحران‌های احساسی مواجه می‌شوند، اما گاهی این مقاطع بحرانی در برخی کودکان منجر به افسردگی می‌شود. کودکانی که مبتلا به بیش فعالی، اختلال یادگیری، اختلال اضطراب و اضطراب نافرمانی مقابله جویانه (Odd)هستند، احتمال این که دچار افسردگی شوند بیشتر است.
کودکان افسرده معمولا از وجود درد شکایت می‌کنند و کمتر از احساساتشان صحبت می‌کنند. اما علائم و نشانه‌های افسردگی شدید در نوجوانان متفاوت‌تر است. پرخاشگری، مصرف مواد مخدر، افت تحصیلی و فرار از خانه نمونه‌هایی از نشانه‌ها و علائم افسردگی شدید در نوجوانان می‌باشد که باید بسیار جدی گرفته شود. چرا که طبق گزارش سازمان جهانی بهداشت، خودکشی سومین عامل مرگ در نوجوانان 15 تا 20 ساله است.
درمان نشانه‌های افسردگی
افسردگی از جمله بیماری‌های بسیار مخرب است که در صورت تشخیص به موقع قابل درمان است. فقط کافی است که برای خارج کردن بیمار از دنیای افسردگی نسبت به پیگیری بیماری خود کوشا باشید و سیکل درمان را جدی بگیرید. ادامه سیکل درمان مانع از بازگشت افسردگی می‌شود. در ادامه برخی از مهم‌ترین روش‌های درمان افسردگی را نام برده‌ایم.
- دارودرمانی: داروهای ضدافسردگی، تثبیت‌کننده‌های خُلقی و داروهای آنتی‌سایکوتیک (ضد روان‌پریشی)
- روان درمانی: رفتار درمانیِ شناختی (CBT)، درمان خانواده محور و درمان بین‌فردی
- درمان تحریک مغزی: درمان الکتروشوک (ECT) و تحریک مغناطیسی جمجمه‌ای تکرارشونده (RTMS)
- نور درمانی: در این روش، فرد با استفاده از یک جعبه‌ی نور در معرض طیف کامل نور قرار می‌گیرد تا میزان ترشح هورمون ملاتونین تنظیم شود.
- ورزش: با پیگیری یک ورزش خاص و مورد علاقه به صورت حرفه‌ای و یا ورزش‌های ساده مانند پیاده‌روی
- درمان‌های جایگزین: طب سوزنی، مراقبه و تغذیه‌درمانی
- استراتژی‌های خود مدیریتی: یادگیری مهارت‌های حل مسئله، خودآگاهی، قدرت تصمیم‌گیری، تفکر خلاقانه و...
- رویکردهای ذهن، جسم و روح: این رویکردها با استفاده از مدیتیشن، ایمان و دعا صورت می‌گیرد.
نکته آخر
داشتن اعتیاد و یا مبتلا بودن به بیماری هایی مانند اختلال استرس (PSTD) و اختلال کم توجهی و ... سیکل درمان افسردگی را مشکل‌تر از حد معمول می‌سازند. چنانچه هر یک از این موارد با موفقیت درمان شود، علائم افسردگی شدید نیز به طبع بهبود سریع‌تر پیدا خواهد کرد. استفاده از مشاوره افسردگی و روان درمانی به شما در بهبود و تشخیص شدت افسردگی کمک می کند.
شما می توانید برای کسب اطلاعات بیشتر با مشاورین و متخصصان مجرب ما در مشاوره آنلاین رایگان گپچه در تماس باشید.